Nadutost nastaje kao posledica prisustva veće količine gasova u crevima i predstavlja veoma neugodan problem ukoliko se javlja učestalo. Čak dve trećine pacijenata zapaža da su ove tegobe povezane sa uzimanjem hrane. Ekstremni osećaj nadutosti može čak da ometa svakodnevne radne sposobnosti pojedinca i mogućnost socijalizacije osobe sa drugim ljudima. Može se javiti kod osoba oba pola, nevezano od godina starosti i pridruženih oboljenja.

Količina gasova koja se normalno stvara u crevima je individualna i iznosi od 0.5 do 1.5 litre a ispušta se od 15 do 20 puta u toku dana kroz anus (čmar). Normalan odnos pojedinih gasova u crevima zdravog čoveka je: azot (11–92%), kiseonik (0–11%), ugljen dioksid (3–54%), vodonik (0–86%), metan (0–86%). Poremećen odnos količine gasova je jedan od razloga koji izaziva napetost i osećaj pritiska u trbuhu.

Gas u crevima čoveka normalno postoji i nastaje kao posledica:

1. Gutanja vazduha (nesvesno tokom razgovora, obroka u žurbi, pušenja, konzumiranja gaziranih pića)
2. Stvaranja gasova od strane dobrih bakterija u našem digestivnom traktu kao posledica varenja hrane

Najčešće preterana količina gasova u crevima izaziva osećaj neugodnosti, grčeve i bolove u različitim delovima abdomena, podrigivanje i mučninu koje mogu biti praćeni i poremećajem učestalosti i sastava stolice. Češće se javlja opstipacija (zatvor), ali se može javiti i dijareja (proliv).

Sama pojava nadutosti bez organske bolesti nije ozbiljno stanje.
Bez obzira na ovu činjenicu pacijenti sa upornim simptomima koji se u više navrata javljaju lekaru zbog bezuspešne terapije, žale se da im ništa ne pomaže, zabrinuti su, depresivni, skloni socijalnoj izolaciji i ne mogu da obavljaju svakodnevne obaveze.

1. Konzumiranje hrane koja izaziva povećano stvaranje gasova:
   – Hrana bogata vlaknima (voće, pasulj, grašak, ovsene mekinje)
   – Hrana koja sadrži šećere: fruktozu, rafinozu, sorbitol itd.

• Fruktoza je jednostavan šećer koji se prirodno pojavljuje u mnogim plodovima, posebno smokvama, kruškama i grožđu. Takođe se nalazi u manjim količinama u luku, špargli, artičokima i pšenici. Fruktoza se ponekad dodaje kao zaslađivač bezalkoholnim pićima, voćnim napicima i kolačima.
• Rafinoza je složen šećer koji se nalazi u povrću ( pasulj, kupus, brokoli, karfiol).
• Sorbitol se koristi za zaslađivanje mnogih slatkiša i bombona bez šećera, kao i korekciju ukusa proizvoda namenjenih osobama s dijabetesom

1. Nedostatak fizičke aktivnosti
2. Uzimanje određenih lekova u redovnoj terapiji
3. Posledica sindroma iritabilnog kolona (nervoznog creva) koji je dodatno praćen bolom i poremećajem pražnjenja (dijareja ili opstipacija)
4. Intolerancija na laktozu, šećer koji se nalazi u mleku.
   • Ljudi koji ne podnose laktozu teško mogu da probave mleko, sir, sladoled i druge mlečne proizvode. Uzrok je nizak nivo enzima laktaze, koji je neophodan za varenje laktoze iz mleka. Intolerancija na laktozu je naročito česta kod Afroamerikanaca, Indijaca i Azijata koji genetski imaju nedostatak ovog enzima. Takodje, ova pojava je češća kod starijih osoba koje ranije nisu imale sličan problem.
5. Parazitne infekcije (giardiasis).
6. Različite bolesti tankog creva (celijakija…) koje dovode do smanjenja apsorpcije nutritivnih elemenata i ugljenih hidrata
7. Psihogeni uzroci
8. Genetski uzroci

Najveći broj pacijenata sa prisustvom simptoma nadutosti ne iziskuje pregled lekara.

Medjutim pojava alarmnih simptoma kao što su: anemija, krv u stolici, gubitak na telesnoj težini, uporno povraćanje, mučnina, povišena telesna temperature i žutica su apsolutne indikacije za detaljno ispitivanje od strane gastroenterologa i sprovođenje daljih dijagnostičkih procedura.

Pacijenti koji nemaju gore navedene alarmne simptome, takodje se mogu javiti gastroenterologu u slučaju da preventivne mere i medikamentna terapija koju su do tada koristili ne daje odgovarajuće rezultate.

Magični lek i čarobni štapić za eliminaciju nadutosti ne postoji.

Radi poboljšavanja simptoma nadutosti prvenstveno savetujem pacijentima da eliminišu uzrok. To se odnosi na dijetetske preporuke i izbegavanje namirnica koje pogoršavaju simptome. Najnovije preporuke idu u pravcu takozvane low FODMAP’s dijete (fruktozo oligo, di, monosaharidi i polioli) koji predstavljaju osmotski aktivne ugljene hidrate koji vezuju vodu u lumenu creva, teško se vare, ne resorbuju se, i zbog toga ih fermetuju crevne bakterije, posledično dovodeći do stvaranja gasova. Redukcija uzimanja ovih proizvoda zajedno sa povećanjem fizičke aktivnosti sigurno vodi smanjenju nadimanja, bar kod polovine pacijenata.

U slučaju laktozne intolerancije zabranjeno je konzumirati mleko i mlečne proizvode.

Pacijenti koji se pridržavaju navedenih saveta, nadutost trbuha i pridružene simptome mogu svesti na razumnu meru, uz napomenu da ne treba očekivati kompletno rešenje problema.

U slučaju da preventivne mere ne deluju, primenite medikamentnu terapiju i uključite lekove koji se izdaju bez lekarskog recepta.

Prvi lek izbora za smanjenje napetosti trbuha tj. nadimanja je na bazi simetikona. Simetikon uzrokuje razbijanje mehurića gasa i koristan je u sprečavanju produkcije velike količine gastrointestinalnih gasova. S druge strane oslobođeni gasovi mogu biti apsorbovani preko zida creva i eliminisani crevnim pokretima. Postoje i preparati simetikona koji su kombinovani sa polivinipirolidonom koji dodatno pojačava dejstvo ovog leka i ima efekat vezivanja toksina iz lumena creva, vezivanja i apsorpcije vode iz gastrointestinalnog trakta kao i stvaranje tankog filma na površini intestinalne mukoze koji ima zaštitnu ulogu.

Takodje određeni probiotici mogu dovesti do poboljšanja simptoma nadutosti u slučajevima kada je uzrok ove pojave narušen odnos dobrih i loših bakterija u crevima.

U slučaju da ni jedan od ponudjenih rešenja ne daje rezultate JAVITE SE GASTROENTEROLOGU radi iznalaženja adekvatnog terapijskog modaliteta.